§15ـ ਨਮਰੂਦ ਕੀ ਖ਼ੁਦਾਈ
ਯੇ ਕ਼ੁਦ੍ਸਿਯੋਂ ਕੀ ਜ਼ਮੀਂ
ਜਹਾਁ ਫ਼ਲ੍ਸਫ਼ੀ ਨੇ ਦੇਖਾ ਥਾ, ਅਪਨੇ ਖ਼੍ਵਾਬ-ਏ ਸਹਰ-ਗਹੀ ਮੇਂ,
ਹਵਾ-ਏ ਤਾਜ਼ਾ‐ਓ‐ਕਿਸ਼੍ਤ-ਏ ਸ਼ਾਦਾਬ‐ਓ‐ਚਸ਼੍ਮਾ-ਏ ਜਾਁ-ਫ਼ਿਰੋਜ਼ ਕੀ ਆਰ੍ਜ਼ੂ ਕਾ ਪਰ੍ਤਵ!
ਯਿਹੀਂ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਪਹੁਂਚ ਕੇ ਅਬ ਸੋਚਨੇ ਲਗਾ ਹੈ:
"ਵੋ ਖ਼੍ਵਾਬ ਕਾਬੂਸ ਤੋ ਨਹੀਂ ਥਾ?
—ਵੋ ਖ਼੍ਵਾਬ ਕਾਬੂਸ ਤੋ ਨਹੀਂ ਥਾ?
ਐ ਫ਼ਲ੍ਸਫ਼ਾ-ਗੋ,
ਕਹਾਁ ਵੋ ਰੋਯਾ-ਏ ਆਸ੍ਮਾਨੀ?
ਕਹਾਁ ਯੇ ਨਮਰੂਦ ਕੀ ਖ਼ੁਦਾਈ!
ਤੂ ਜਾਲ ਬੁਨਤਾ ਰਹਾ ਹੈ, ਜਿਨ ਕੇ ਸ਼ਿਕਸ੍ਤਾ ਤਾਰੋਂ ਸੇ ਅਪਨੇ ਮੌਹੂਮ ਫ਼ਲ੍ਸਫ਼ੇ ਕੇ
ਹਮ ਉਸ ਯਕ਼ੀਂ ਸੇ, ਹਮ ਉਸ ਅਮਲ ਸੇ, ਹਮ ਉਸ ਮੁਹਬ੍ਬਤ ਸੇ,
ਆਜ ਮਾਯੂਸ ਹੋ ਚੁਕੇ ਹੈਂ!
ਕੋਈ ਯੇ ਕਿਸ ਸੇ ਕਹੇ ਕਿ ਆਖ਼ਿਰ
ਗਵਾਹ ਕਿਸ ਅਦ੍ਲ-ਏ ਬੇ-ਬਹਾ ਕੇ ਥੇ ਅਹਦ-ਏ ਤਾਤਾਰ ਕੇ ਖ਼ਰਾਬੇ?
ਅਜਮ, ਵੋ ਮਰ੍ਜ਼-ਏ ਤਿਲਿਸ੍ਮ‐ਓ‐ਰਂਗ‐ਓ‐ਖ਼ਯਾਲ‐ਓ‐ਨਗ਼੍ਮਾ
ਅਰਬ, ਵੋ ਇਕ਼੍ਲੀਮ-ਏ ਸ਼ੀਰ‐ਓ‐ਸ਼ਹਦ‐ਓ‐ਸ਼ਰਾਬ‐ਓ‐ਖ਼ੁਰ੍ਮਾ
ਫ਼ਕ਼ਤ ਨਵਾ-ਸਂਜ ਥੇ ਦਰ‐ਓ‐ਬਾਮ ਕੇ ਜ਼ਿਯਾਁ ਕੇ
ਜੋ ਉਨ ਪੇ ਗੁਜ਼ਰੀ ਥੀ
ਉਸ ਸੇ ਬਦ-ਤਰ ਦਿਨੋਂ ਕੇ ਹਮ ਸੈਦ-ਏ ਨਾ-ਤਵਾਁ ਹੈਂ!
ਕੋਈ ਯੇ ਕਿਸ ਸੇ ਕਹੇ:
ਦਰ‐ਓ‐ਬਾਮ,
ਆਹਨ‐ਓ‐ਚੋਬ‐ਓ‐ਸਂਗ‐ਓ‐ਸੀਮਾਁ ਕੇ
ਹੁਸ੍ਨ-ਏ ਪੈਵਂਦ ਕਾ ਫ਼ੁਸੂਁ ਥੇ
ਬਿਖਰ ਗਯਾ ਵੋ ਫ਼ੁਸੂਁ ਤੋ ਕ੍ਯਾ ਗ਼ਮ?
ਔਰ ਐਸੇ ਪੈਵਂਦ ਸੇ ਉਮੀਦ-ਏ ਵਫ਼ਾ ਕਿਸੇ ਥੀ?
ਸ਼ਿਕਸ੍ਤ-ਏ ਮੀਨਾ‐ਓ‐ਜਾਮ ਬਰ-ਹਕ਼,
ਸ਼ਿਕਸ੍ਤ-ਏ ਰਂਗ-ਏ ਇਜ਼ਾਰ-ਏ ਮਹਬੂਬ ਭੀ ਗਵਾਰਾ
ਮਗਰ—ਯਹਾਁ ਤੋ ਖਂਡਰ ਦਿਲੋਂ ਕੇ,
(—ਯੇ ਨੌ-ਏ ਇਂਸਾਁ ਕੀ
ਕਹ-ਕਸ਼ਾਁ ਸੇ ਬੁਲਂਦ‐ਓ‐ਬਰ-ਤਰ ਤਲਬ ਕੇ ਉਜ੍ੜੇ ਹੁਏ ਮਦਾਇਨ—)
ਸ਼ਿਕਸ੍ਤ-ਏ ਆਹਂਗ-ਏ ਹਰ੍ਫ਼‐ਓ‐ਮਾਨੀ ਕੇ ਨੌਹਾ-ਗਰ ਹੈਂ!
ਮੈਂ ਆਨੇ-ਵਾਲੇ ਦਿਨੋਂ ਕੀ ਦਹਸ਼ਤ ਸੇ ਕਾਂਪਤਾ ਹੂਁ
ਮਿਰੀ ਨਿਗਾਹੇਂ ਯੇ ਦੇਖਤੀ ਹੈਂ
ਕਿ ਹਰ੍ਫ਼‐ਓ‐ਮਾਨੀ ਕੇ ਰਬ੍ਤ ਕਾ
ਖ਼੍ਵਾਬ-ਏ ਲਜ਼੍ਜ਼ਤ-ਆਗੀਂ ਬਿਖਰ ਚੁਕਾ ਹੈ,
ਕਿ ਰਾਸ੍ਤੇ ਨੀਮ-ਹੋਸ਼੍ਮਂਦੋਂ ਸੇ,
ਨੀਂਦ ਮੇਂ ਰਾਹ-ਪੋ ਗਦਾਓਂ ਸੇ
"ਸੂਫ਼ਿਯੋਂ" ਸੇ ਭਰੇ ਪੜੇ ਹੈਂ
ਹਯਾਤ ਖ਼ਾਲੀ ਹੈ ਆਰ੍ਜ਼ੂ ਸੇ
ਹਮਾਰੀ ਤਹਜ਼ੀਬ, ਕੁਹਨਾ ਬੀਮਾਰ ਜਾਁ ਬਲਬ ਹੈ!
§14. ਤਮਾਸ਼ਾਗਾ-ਏ ਲਾਲਾ-ਜ਼ਾਰ§16. ਵੋ ਹਰ੍ਫ਼-ਏ ਤਂਹਾ (ਜਿਸੇ ਤਮਨ੍ਨਾ-ਏ ਵਸ੍ਲ-ਏ ਮਾਨਾ) 
I Too Have Some Dreams: N. M. Rashed and Modernism in Urdu Poetry
